คำสอนยาย

เมื่อมีเหตุการณ์อะไรเกิดขึ้นกับตัวเรา ต้องเอาธรรมขึ้นมาพิจารณาเสมอว่า เป็นอย่างไร อย่าให้เราหลงเพลิดเพลินไปตามกิเลส เดี๋ยวเราจะเป็นเหยื่อของกิเลสเปล่า ๆ ต้องพยายามตรึกอยู่ในธรรมะตลอดเวลา เมื่อมีอะไรเกิดขึ้น ปัญญาที่เกิดจากการนั่งธรรมะจะช่วยให้เรารู้ในสิ่งที่ถูกต้องมากที่สุด วันหนึ่ง ๆ ผ่านไปอย่างรวดเร็ว เดี๋ยววันเดี๋ยวคืน เดี๋ยวก็อาทิตย์ เดี๋ยวเดือนเดี๋ยวปี ลองพิจารณาดูเถิดว่า เวลาล่วงไป ๆ เราทำอะไรบ้าง เราต้องพิจารณาอยู่เสมอว่าเราดำเนินชีวิตตามจุดมุ่งหมายของเราหรือเปล่า ? เราควรทำสิ่งใดบ้าง ? ควรเว้นสิ่งใดบ้าง ? การกระทำครั้งนี้ เหมาะสมกับตัวเราและฐานะเราแล้วหรือ ? ต้องพิจารณาอยู่เสมอ อย่าได้หลงตัวเอง

ตัวเราก็เหมือนลูกไก่ ยังไม่สามารถพ้นปากเหยี่ยวปากกาไปได้หรอก พยายามเอาตัวเองให้รอดก่อน แล้วจึงคิดไปชักชวนคนอื่น และเป็นห่วงคนอื่น ยายออกจากบ้านมา ไม่เคยคิดถึงบ้านเลย ไม่เคยกลับบ้านเลย จะกลับก็เมื่อแม่ตาย ไปเผาแม่ พอกลับถึงบ้าน สมบัติของยาย ยายก็แบ่งให้คนอื่นเขาหมด ที่นา ๑๕ ไร่ให้น้องสาว เพราะเขาดูแลแม่ ที่นา ๒๐ ไร่ให้พระน้องชาย ท่านจะได้ไม่ลำบาก ๑๖ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๒๔

เวลามีทุกข์ให้สวดมนต์เยอะ ๆ นั่งภาวนาสัมมาอรหังให้มาก ๆ ไม่มีใครช่วยเราได้เท่ากับตัวเราเอง ๒๗ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๒๕

คุณยายปรารภกับตัวเองว่า หมดทั้งโลกทั้งธรรม จะหวังพึ่งคนอื่นไม่ได้ ต้องพึ่งตัวเราเอง พึ่งคนอื่นไม่ได้เลย ๒๓ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๒๔

เราเกิดมาแล้ว ควรจะรู้จักสอนตัวเอง ยายเองไม่เห็นต้องมีคนสอนเลย ยายก็ทำทุกสิ่งทุกอย่างได้ ทั้ง ๆ ที่ยายไม่รู้หนังสือสักตัว ทุกสิ่งทุกอย่างคอยสังเกตเอา ก็สามารถสอนตัวเองได้ อย่างกับเรื่องทำความสะอาด ก็ไม่เห็นมีใครมาสอน พ่อยายก็ไม่ได้สอน แม่ก็ไม่ได้สอน ยายสอนตัวเอง ตั้งแต่สมัยยายเป็นเด็ก อยู่นครชัยศรีโน้น เวลากินข้าวแล้ว เก็บหม้อข้าวถ้วยชามล้าง ยายจะล้างทั้งข้างนอกทั้งข้างใน ล้างจนเกลี้ยงทั้งหมด เวลาถูบ้าน ยายก็ถูให้สะอาดทั้งบนบันได และใต้บันได พวกพี่ ๆ เขาก็บอกว่า ทำไมไม่ล้างเฉพาะด้านที่ใช้เท่านั้น หรือทำไมไม่ถูเฉพาะบนบันไดเท่านั้น ยายก็บอกว่า ?ไม่รู้เหมือนกัน ยายก็อยากถูของยายอย่างนี้ อยากถูให้มันสะอาดให้หมด? มันสอนตัวเองให้ล้างให้สะอาด ทั้งข้างนอกทั้งข้างใน สมัยอยู่บ้านคุณนายเลี้ยบก็เหมือนกัน เวลาเช็ดโต๊ะเก้าอี้ ยายเช็ดทั้งข้างบนข้างล่างให้สะอาด ไม่ให้มีฝุ่นเหลือเลย ใจยายจดจ่อรักความสะอาด ทำทุกอย่างให้สะอาด…

ยายมองตัวเอง มองให้ทะลุ เข้าใจตัวเองอย่างชัดเจน มองตั้งแต่หยาบก่อนว่าเป็นอย่างไร มองให้เข้าใจทีเดียว แล้วมองละเอียดเป็นขั้น ๆ ไป พอมองตัวเองจนเข้าใจแล้ว ก็เข้าใจสิ่งอื่น คนอื่นได้หมดทุกอย่าง นี่ทางธรรมเป็นอย่างนี้ เป็นเรื่องแปลก แต่เป็นความจริงทีเดียว ขอให้เราเข้าใจตัวเองอย่างแท้จริง ก็เข้าใจสิ่งอื่น คนอื่นได้หมดว่าเป็นอย่างไร เพราะโลกคือตัวเรา มองไปในตัวเราก็จะเห็นทุกสิ่งทุกอย่างชัดเจน แต่ทางโลกไม่เป็นอย่างนั้น มัวแต่มองคนอื่น ให้เข้าใจคนอื่น มองแล้วก็ร้อนใจ เห็นแล้วก็ไม่เข้าใจ อยากเข้าใจคนอื่นแต่ลืมมองตัวเอง อย่างนี้ทำไปเท่าไรก็ไม่เข้าใจ สำหรับยาย มองแต่ตัวเองให้เข้าใจก่อน ก็จะเข้าใจคนอื่นได้หมด ๕ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๒๓

ในสมัยที่หลวงพ่อวัดปากน้ำทำวิชชาอยู่ ท่านเคยถามทุก ๆ คน ที่ทำวิชชา ถามว่า รู้ไหม เราทำวิชชานี้เพื่ออะไร ? ถามเรียงตัวเลย ให้ตอบทีละคน บางคนก็ตอบว่า.. ทำเพื่อพระศาสนา…ทำเพื่อวัด…ทำเพื่อหลวงพ่อ ตอบในทำนองนี้ทุกคน จนถามมาถึงยาย ยายก็ตอบหลวงพ่อว่า ที่มาทำวิชชาอยู่นี้ ลูกทำเพื่อตัวเอง เป็นคำตอบที่หลวงพ่อท่านพอใจที่สุด ท่านบอกว่า เออ ! ต้องอย่างนี้สิ จึงจะใช้ได้ ที่มาทำอยู่นี่ก็เพื่อช่วยตัวของตัวเอง ใครจะไปช่วยใครได้ ทำไปก็เพื่อช่วยตัวเองให้พ้นทุกข์ พ้นจากการเป็นบ่าวเป็นทาสของพญามาร ๒๐ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๒๕

ยายมองไปตลอดหมด ก็เห็นชัดว่า ในโลก ในธาตุ ในธรรมทั้งหมดนี้ ไม่มีใครเลยที่จะช่วยยายได้ ยกเว้นยายจะช่วยตัวเองเท่านั้น ยายจึงพยายามช่วยตัวเองมาตลอด ทุกข์ของเราใครเขาจะช่วยได้ คิดหาทางช่วยตัวเองอยู่เสมอ หวังเอาตัวเองเป็นที่พึ่ง หวังพึ่งธรรมะในตัวเอง ที่เอาตัวรอดมาได้ทุกอย่าง เพราะยายมีธรรมะเป็นที่พึ่ง ๕ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๒๓

เกิดเป็นคน มันต้องหามงคลใส่ตัว ชีวิตถึงจะเจริญได้ จะต้องนึก ต้องคิดหามงคลใส่ตัว คิดแต่เรื่องดี ๆ ที่เป็นมงคล ใจถึงจะเจริญได้ ถ้าใจดี คำพูดก็เป็นมงคล ทำอะไรก็จะเป็นมงคลไปด้วย ๗ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๒๓

ให้เราสร้างความดีของเราให้มากเข้า บุญมากเท่าภูเขาเมื่อไร อะไร ๆ ก็ปิดไม่อยู่ บังไม่อยู่ ใคร ๆ ก็จะเห็นความดีของเรา จำคำของยายเอาไว้ให้ดีนะ เราสร้างความดี สร้างบุญของเราไปอย่างนี้ จะได้ชื่อว่า รักตัวเอง ส่งเสริมตัวเอง ทำบุญมาก ๆ เข้า สักวันหนึ่งบุญจะเต็มแน่นอน ถึงวันนั้นเราก็สบาย มีแต่ความสุข ๑๗ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๒๕

เราต้องคิดให้ดีว่า ชาตินี้เป็นชาติสุดท้าย ชาติสุดท้ายที่เราจะมีโอกาสแก้ไขตัวเรา ชาติสุดท้ายแล้ว จะต้องแก้ไขตัวเองให้ดีที่สุด ต้องสร้างบุญให้มาก ๆ ให้บุญเป็นภูเขา ถ้าจะสร้างบุญให้ได้มาก ๆ ก็ต้องนั่งธรรมะมาก ๆ อธิษฐานมาก ๆ ล้อมคอกให้ดีด้วย

ในที่สุด ตัวเราเองเท่านั้น ที่จะช่วยเราได้ คนอื่นเราจะหวังพึ่งไม่ได้ ต้องอาศัยบุญของเรา และความตั้งใจของเรา ถ้าเอาใจจรดเข้าไปข้างในศูนย์กลางกาย ความรู้ก็จะกว้างขวางไม่มีที่สิ้นสุด ถ้าเอาใจไว้ข้างนอกตัว ความรู้ก็ถูกบีบให้แคบลง